Periodiek poogt Hultheim, de Heem- en Geschiedkundige Kring, in de rubriek 'Kruishoutemse Kronieken' het verleden van onze gemeente naar boven te spitten. Steeds wordt daarbij een ankerpunt gezocht in het heden: een gebeurtenis, een gebouw, een persoon, een sportmanifestatie, een feest of een viering ... Het kan allemaal goed zijn voor een kleine duik in de lokale geschiedenis.
De tip voor deze kroniek werd aangebracht door schepen Robrecht Bothuyne: de werken aan de rotondes bij de op- en afritten van de E17 te Kruishoutem. Wegeniswerken zorgen voor ongemak en wrevel, maar zijn voor de verkeersveiligheid een noodzakelijk kwaad. Dit is ook hier zo; eens de ronde punten er zullen zijn, zal ieder ongetwijfeld het nut ervan inzien.
Maar zonder E17 waren deze rotondes niet nodig geweest ! Hoe en wanneer is die autosnelweg er trouwens gekomen ?
In de vijftiger en zestiger jaren van de vorige eeuw was de mobiliteit van de Belgische burger veel beperkter dan nu. Korte afstanden werden afgelegd te voet, per fiets of met 'den brommer'. België kende amper autostrades. Vele gewestwegen, o.a. die van Waregem naar Nokere en van Kruishoutem naar Waregem waren nog kasseibanen. Stille getuige daarvan is heden ten dage de Herlegemstraat omheen het park van het gelijknamige kasteel. In 1959 werd de Waregemsestraat in Nokere gebetonneerd. Dit was trouwens de reden waarom Nokere Koerse dat jaar niet kon doorgaan. Na het einde van de tweede wereldoorlog zorgden handel en nijverheid intussen voor een heuse heropleving van de economie. Het werd snel duidelijk dat de druk op het wegennet zou worden opgevoerd. Reeds in 1950 werkten de Europese landen in Genève een plan uit voor een net van internationale routes, de zogenaamde Europawegen. De voornaamste ervan werden genummerd van E 1 tot E 30. Zo werd in Vlaanderen de E 3 (nu E 17) aangelegd in het begin van de zeventiger jaren. Toch waren internationale afspraken niet de enige reden om dit te doen. Het verkeer op de toenmalige Rijksweg 14 tussen Kortrijk, Gent en Antwerpen was in de jaren zestig al zodanig intens geworden dat de verkeerscapaciteit er ruim overschreden was.
De E17 in de buurt van Herlegem kasteel. Vooraan de kasseikopjes van de vroegere Waregemsesteenweg tot aan de provinciegrens waar sinds 1951 de betonweg naar Waregem begon. Door een grenscorrectie na de aanleg van de E3 is dit stukje betonbaan ten zuiden van de autosnelweg een onderdeel geworden van de Kruishoutemse Herlegemstraat.
De aanleg van de toenmalige E3 voltrok zich in een waar spoedtempo en maakte op mij als opgroeiende knaap een onuitwisbare indruk. In de zomer van 1971 (of was het 1972 ? Dat geheugen toch !) baggerde ik met de fiets dagelijks doorheen het mulle zand van de snelweg in opbouw, richting het zwembad van 't Oud Konijntje te Waregem. Ik herinner me de mastodonten van machines, de doordringende geur van teer en de talrijke bouwvakkers in ontbloot en bruinverbrand bovenlijf. Tezelfdertijd werd voor de constructie van de talrijke bruggen in de buurt aarde gewonnen,wat leidde tot de putten aan de Karreweg (nabij de grens met Petegem), aan de Meirestraat (tegen de grens met Waregem, intussen gedelgd) en aan de Gaverstraat (bij de op- en afrit van de E 17). Deze putten werden unieke zwemvijvers waarin je gratis kon pootje baden. Voor de jeugdige lezer geef ik meteen mee dat dit ook toen al verboden en onveilig was. Niet doen dus ! De E 3 was inzake veiligheid een primeur: praatpalen en inwendig verlichte wegwijzers waren een nieuwigheid. Opmerkelijke technische prestaties werden geleverd, zoals de bouw van de Kennedytunnel in Antwerpen. Deze werken trokken grote aandacht van deskundigen uit binnen- en buitenland en werden nu 35 jaren geleden, in 1973 voltooid. Ze kostten toentertijd zowat 45 miljard Belgische franken (dit zou heden bij benadering neerkomen op 4 miljard €).
De E 3 had voor de directe omwonenden evenwel ook minder prettige gevolgen. Buren wisten zich plots van elkaar gescheiden door een snelweg. In het beste geval was er een brug (Meirestraat, Stokstraat, Olsenesteenweg, Machelsestraat, Bunderstraat, Duifhuisstraat, Truweelweg-Deinsesteenweg), maar iedereen weet dat het minder voor de hand ligt om met de fiets over een brug te moeten klauteren voor een koffieklets bij de vroegere buren. En in één enkel geval was er zelfs niet eens een brug, zodat de E 3 een ware Berlijnse Muur werd. De bewoners van de Nellekensstraat te Nokere konden voor hun 'potse bier' vanaf 1973 inderdaad niet meer naar café 'Den Ast' in Waregem. Het sociale bindweefsel ging voor de onmiddellijke buurtbewoners dus wellicht een stukje teloor. Door de E 3 was het trouwens ook afgelopen met een geluidsstil Kruishoutem; ongestoord slapen met open venster was in de directe buurt van de snelweg voortaan verleden tijd. Maar elk nadeel heb zijn voordeel. De Herlegemstraat bijvoorbeeld is een ideaal wandel- en fietsparcours geworden en dat weten de organisatoren van de wielerwedstrijd Dwars door Vlaanderen ook. Deze befaamde semi-klassieker, op zoek naar de laatste Vlaamse kasseien, stuurt er jaarlijks de afgepeigerde lijven van de profwielrenners over heen.
De ironie van het lot wou trouwens dat Koning Auto vrijwel meteen na de opening van de E3 gedurende meerdere zondagen op stal mocht blijven. De oliecrisis als gevolg van de Jom Kippoeroorlog zorgde in België van november 1973 tot januari 1974 voor meerdere autoloze zondagen. Meteen een kans om met de fiets op de snelweg te gaan racen, wat we dan ook gedaan hebben, natuurlijk !
In 1975 kwam er een Europees akkoord dat een nieuwe nummering met twee cijfers invoerde voor de internationale autosnelwegen. De verbindingen van oost naar west kregen een even en de autostrades van noord naar zuid een oneven nummer. Het akkoord trad in België pas in werking vanaf juni 1985: de E3 werd de E17. De E 17 overspant ongeveer 5.000 km. van Portugal tot aan de Fins-Russische grens. Het Belgische deel loopt over 167 km. Eens de werken aan de rotondes aan de Olsenesteenweg klaar zullen zijn, zullen we opnieuw gemakkelijk én veiliger de autosnelweg op en af kunnen. Voor de technische uitleg over de rotondewerken verwijzen we u naar 't Eierdopje van januari 2008 op p. 9 en naar de vernieuwde webstek van onze gemeente: www.kruishoutem.be .
De Nellekensstraat te Nokere. Door de E17 is dit sinds 1973 'a dead end street'.