De zetel van de gelijknamige heerlijkheid. Als toponiem voor het eerst vermeld in 1227. In 1645 tot baronie en in 1670 tot graafschap verheven. In de 13de eeuw stond hier reeds een waterburcht met slotkapel. Werd tijdens godsdienstonlusten in de tweede helft van de 16de eeuw verwoest. Achtereenvolgens in bezit van de families van Gavere, van Looz, de Rochefort, van Steenhuize, van Gavere, de Jauche de Mastaing (bouwheren van het huidig kasteel omstreeks 1630), van der Meere, Desmanet de Biesme en Piers de Raveschoot. Een gracht scheidt het kasteel van het park in Engelse landschapsstijl. De musicus Stephan De Jonghe zag het levenslicht in de conciërgewoning.
Zie:
- OMD-brochure, 10 september 2017, 'Het Gravelijk kasteeldomein van Cruyshautem: onbekend? Straks bemind!'.
- GOEMINNE Luc, De oudste heren van Aishove-Machelen, nazaten van de heren van Oudenaarde, Jaarboek 2008, p. 11-22.
- GOEMINNE Luc, De plaatsnaam Aishove te Kruishoutem, Jaarboek 2011, p. 62-63.
- CASTELAIN Rik, De heren van Aishove in de 15de eeuw, Jaarboek 2016, p.11-15.
- DE BORGGRAEVE Edwin, De samenzwering van een stelletje klaplopers. Hoe de laatste graaf van Kruishoutem de eerste Koning der Belgen wou elimineren, Jaarboek 2016, p.88-125.
- CASTELAIN Rik, De heren van Aishove in de 16de-18de eeuw, Jaarboek 2017, p. ...
- 'Kruishoutemse losbol smeedt complot tegen de Koning', Kruishoutemse Kroniek, Eierdopje september 2011, p.23.
- 'Lost in music: Stephan De Jonghe (1902-1933)', Kruishoutemse Kroniek, Eierdopje oktober 2012, p.22.
- 'Naastenliefde voor schellingen', Kruishoutemse Kroniek, Eierdopje september 2014, p.19.
- 'Het gravelijk kasteeldomein van Cruyshautem: onbekend? Straks bemind!', Kruishoutemse Kroniek, Eierdopje september 2017, p.20.
- deze website, 'rubriek Kruishoutemse cinema', filmpje voorstelling jaarboek 2016, over de laatste Graaf van Cruyshautem:deze website, 'rubriek Kruishoutemse cinema', filmpje voorstelling jaarboek 2016, over de laatste Graaf van Cruyshautem: deze website, 'rubriek Kruishoutemse cinema', filmpje voorstelling jaarboek 2016, over de laatste Graaf van Cruyshautem: http://www.hultheim.be/index.php/kruishoutemse-cinema/413-jaarboek-2016.
- deze website, 'rubriek Kruishoutemse cinema', filmpje over de ijskelder van het kasteel: http://www.hultheim.be/index.php/kruishoutemse-cinema/471-ijskelder-gravenkasteel-cruyshautem-2017.
- deze website, rubriek 'Krasse Kruishoutemnaren'. (Auguste van der Meere)
- deze website, rubriek 'Krasse Kruishoutemnaren'. (Stephan De Jonghe)