Op dinsdag 11 november herdenken we de Wapenstilstand van 'den Grooten Oorlog'. Voor de diverse bloemenhuldes binnen onze gemeente verwijzen we graag naar de aankondigingen desbetreffende in dit Eierdopje. Maar weet U dat in de weken vóór het einde van de Eerste Wereldoorlog er in Kruishoutem en in Nokere nog bikkelhard werd gevochten tussen de terugtrekkende Duitsers en de oprukkende Franse en Amerikaanse legereenheden? Talrijke militairen, maar ook vele burgers lieten daarbij op het einde van de oorlog het leven ...
Jarenlang hadden de geallieerden en de Duitsers vastgezeten in de modder van de loopgrachten in de Westhoek. Toen op 28 september 1918 de geallieerde troepen een eindoffensief - alles of niets - inluidden, trokken de Duitsers zich terug naar het oosten, vast van plan hun vel duur te verkopen bij elke natuurlijke hindernis (heuvels, rivieren) die ze tijdelijk konden vasthouden. Hun bedoeling was om de opmars van de Fransen en Amerikanen zoveel mogelijk af te blokken.
Einde oktober komen aldus talrijke Duitse eenheden in Kruishoutem terecht. Op zaterdag 26 oktober beginnen ze aan het uitgraven van de 'Zwischen Stellung Kruyshoutem', de 'tussenstelling Kruishoutem'. Die loopt van het zuiden van Kruishoutemcentrum, langsheen de Anzegemsesteenweg ten oosten van Nokere, tot voorbij de Boonzakmolen op de grens met Wortegem. Op deze hoogtes kunnen ze het westen - richting Nokere en Waregem - perfect in het vizier houden en de geallieerden wellicht enige dagen ophouden. De bedoeling is om de Duitse legertros zodoende de tijd te bieden om in Oudenaarde over de Schelde te geraken.
Op donderdag 31 oktober 1918 ontplooien de Fransen en de Amerikanen een heus offensief om Kruishoutem te bevrijden en de 'Zwischen Stellung' op te rollen. De Fransen zetten de aanval in vanuit Waregem en Sint-Eloois-Vijve. In de voormiddag komt het tot verschillende close combats met de Duitsers aan Herlegem Kasteel, aan De Biest en tegen de middag aan de voet van Nokereberg. In de loop van de namiddag trekken de Duitsers zich terug in hun 'Zwischen Stellung' en is de bevrijding van Nokere Dorp een feit. 's Avonds kiezen ze trouwens het hazenpad, richting Oudenaarde. Intussen zijn er wel nog Duitse eenheden ten noorden van en in het centrum van Kruishoutem zelf.
De Amerikaanse troepen, die diezelfde dag vanuit Zulte-Olsene-Machelen starten, stoten op meer weerstand. Hun bedoeling is om de heuvelrij ten noorden van het centrum van Kruishoutem te bezetten in de voormiddag en vervolgens een omsingelende beweging te maken via Neerrechem in de namiddag. In de vooravond moet de 'Zwischen Stellung' bereikt en overmeesterd zijn. De Amerikanen botsen evenwel op hevig Duits artillerievuur en blijven steken in de modder ten noorden van Kruishoutem. Ze brengen er noodgedwongen de miezerige nacht door. Pas in de ochtend van de volgende dag, op Allerheiligen 1918, kunnen ze het centrum bevrijden en oprukken naar Oudenaarde. Daar zijn de gevechten nog aan de gang, als op 11 november 1918 om 11u00 in de voormiddag de wapenstilstand een feit wordt.
Opvallend bij de doorname van de Amerikaanse oorlogsverslaggeving van die dagen is de verkeerde schrijfwijze van onze gemeentenaam. Dit was deels te verklaren door de noodzaak om codenamen te gebruiken in telefoongesprekken en in postbedeling met duiven. Deels was het gewoonweg het gevolg van de Amerikaanse onkunde om de Vlaamse plaatsnamen behoorlijk uit te spreken of neer te pennen. 'Kruishoutem' werd op die wijze 'Chrysanthenum' en in de dagboeken van een Amerikaanse soldaat troffen we de naam 'Crysanthen' aan. Wetende dat de Slag van Kruishoutem werd geleverd op 31 oktober en dat de Amerikanen ons bevrijdden op Allerheiligen 1918, kan de toevallige symboliek niemand ontgaan.
Op hoeveel graven werden nadien trouwens chrysanten gezet? Hoeveel soldaten en burgers lieten het leven bij de Slag van Kruishoutem? Vooral inzake de militairen kan enkel een ondergewaardeerde raming worden gegeven. Tijdens ons onderzoek in 2003-2004 kwamen we aan ongeveer 150 in Kruishoutem gesneuvelde soldaten: 44 Duitsers, 45 Fransen en 57 Amerikanen. De cijfers van de burgerbevolking waren accurater te traceren: 109 Kruishoutemnaren, 26 Nokeraars en 7 Wannegem-Leedse burgers maakten de vrede niet meer mee. Te samen: 142 burgerslachtoffers. Laten we nog 's aan hen denken op 11 november ...
Meer informatie over de bevrijding van Kruishoutem op het einde van de Eerste Wereldoorlog vindt U in het Jaarboek 2004 van Hultheim: "Wereldoorlog I : de bevrijding van Crysanten op Allerheiligen 1918, p. 144-186. Info bij voorzitter Raoul De Bel, tel. 09 / 383 60 75, of via e-mail: Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken..