Uit de oude doos

Op de middag van maandag 21 augustus 1967 wordt Wannegem opgeschrikt door het oorverdovend geluid van een laag overscherende F-84F Thunderstreak FU-12, kort erop gevolgd door twee doffe inslagen. De kleren die bij de familie Vermeeren aan de wasdraad hangen, zijn ondanks een fikse wasbeurt met Omo roetzwart. De straaljager van de Belgische luchtmacht is gecrasht in een korenveld aan de Huisepontweg ter hoogte van het kasteelpark. 

Adjudant-vlieger André De Failly van het tweede smaldeel van de tweede wing van Florennes heeft zich kunnen redden met zijn schietstoel. Hangend aan zijn parachute landt hij op een nabije akker. Op de foto ziet u hem met de helm in de handen van de schrik bekomen op het voorerf van het Kleinhof, v.l.n.r. geflankeerd door mevrouw Colembie, August Colembie en Gerard Thomaes (foto archief Charles Thomaes).

Vlaanderen hinkt in de zestiger jaren op twee gedachten. Vrije liefde, langharig tuig, summer in the city en Leuven Vlaams. Allemaal goed en wel in de grootstad en aan den unief, maar zeker niet in la Flandre profonde. Daar zwaaien burgemeester, pastoor, notaris en hoofdonderwijzer - meestal in die volgorde van belangrijkheid - nog steeds de plak. 

Op 7 januari 1968 - The Beatles hebben net hun album ‘Magical Mystery Tour’ uit - wordt E.H. Jules De Bruycker als dertiende pastoor van Lozer aangesteld. Geflankeerd door Z.E.H. Deken Van den Abbeele leidt de nieuwe zielenherder - op de foto links - de stoet van plaatselijke notabelen; schepen Jeroom Staelens en de bestuursleden van de kerkfabriek Albert Meirlaan, Oscar Bauters, Aimé Vanden Heede en Marcel De Vrieze. In zelfbewuste ernst en met vastberaden tred gaat het van de O.L. Vrouw van Bijstandskerk naar de pastorie (foto E.H. Raf Latoir).

Het kasteel ‘le petit Trianon’ op een chromo van Artis Historia van 1973 op basis van een gravure daterend van 1885. Het kasteel zelf is vanzelfsprekend veel ouder. Het werd gebouwd in 1785-1786 door Alphonse Baut de Rasmon, die terzelfdertijd een prachttuin liet aanleggen, toen een unicum in West-Europa.

Opvallend toch dat jongeren vroeger educatieve prentjes verzamelden, een gebruik dat later is gedegenereerd tot pokemon en flipo’s (illustratie Edwin De Borggraeve).

De Gulden Eifeesten, een initiatief van gemeentesecretaris René D’Huyvetter, gaan voor het eerst door in 1955. De folklore, de eierworp, de vedettenparade en de stoet met de Eikoningin zijn de ingrediënten voor een geslaagde vierdaagse, die onmiddellijk het grote publiek aantrekt. Op de 22^ste editie in 1976 zetten de majorettes van Harmonie Sint-Cecilia in de Winston Churchillstraat hun beste beentje voor (foto Huis van Alijn).

In 2012 viert het Kruishoutems Reuzengild zijn 60^ste verjaardag. In al die jaren zijn de Kruishoutemse reuzen de ambassadeurs van de Eiergemeente geweest in meer dan tachtig stoeten en ommegangen in binnen- en buitenland.

Deze foto dateert van zondag 4 september 1977. Dan defileren in het Nederlandse Maastricht 52 reuzen. Ook de Kruishoutemse Pier, Meleke en Mie (v.l.n.r.) zijn van de partij. De andere twee reuzen, Casteur de veeboer en Vergeke de werkster zijn nog niet ‘geboren’. Pier, Meleke en Mie worden die dag begeleid door ‘boerkes en boerinnekes’, de leerlingen van het zesde leerjaar van de gemeenteschool en van de vrije basisschool. De volwassene op de voorgrond is Leon Vanderhaegen, meester van het zesde studiejaar van de gemeenteschool (foto www.bloggen.be/stadsreuzen, info bij Patrick Dierick).

Vlaanderen maakt in 1978 via een overheidscampagne kennis met het ‘Jaar van het Dorp’. Een bierbrouwer uit Leuven springt op de kar met een nostalgische terugblik op het platteland. Tekeningen van knusse dorpjes worden afgedrukt op bierviltjes. In het kader van heemkundig onderzoek trekt Hultheim-voorzitter Raoul De Bel dat jaar op intensief herbergbezoek. Hij houdt er menig kater, een lege portemonnee en twee aardige onderleggertjes aan over: Nokere en Wannegem.

Op maandag 25 augustus 1980 neemt Wannegem-Lede afscheid van zijn laatste burgemeester Aloïs Van Cauwenberghe. Een in rouw getooid paard is de stoet voorafgegaan naar de kerk. Aloîs is bij zijn overlijden voorzitter van meerdere lokale verenigingen, o.a. van de Koninklijke Ruitersmaatschappij Sint-Machutus.

Zijn politieke loopbaan begon als gemeenteraadslid in 1946. Het jaar nadien werd hij schepen, een ambt dat hij meer dan twintig jaar zou waarnemen. Van 1969 tot de fusie met Kruishoutem op 1 januari 1977 was hij in opvolging van ridder de Ghellick de laatste burgemeester van Wannegem-Lede. Onder zijn bewind moderniseerde de gemeente zijn infrastructuur verder buiten de beide dorpskernen; openbare verlichting, waterleiding en geasfalteerde wegen (foto: licentie Geert Lamon). 

‘Daarbij die molen, die mooie molen …’. Zakenman Etienne Van Hoe ziet in 1981 een nieuw exemplaar op de site van de verdwenen Groote Molen langs de Huisepontweg te Wannegem best wel zitten of beter gezegd: staan. Toevallig heeft hij een molenkarkas opgemerkt in de polders van Houtave, tussen Brugge en Oostende.

Op 10 maart 1981 wil hij het naar Wannegem transporteren. Maar … dat ging niet zonder slag of stoot. De Houthaafse champetter De Cloedt schoot, Etienne verschoot, riskeerde de dood en ontsnapte ternauwernood. De molen heeft meteen zijn naam - Schietsjampettermolen - en verhuist op 11 juli van dat jaar toch naar Wannegem. Jarenlange processen staan Van Hoe dan nog te wachten (foto’s archief Etienne Van Hoe).

In de nacht van zondag 12 op maandag 13 april 1981 raast het vuur door Herlegem Kasteel. Om 2u30’ wordt het echtpaar Emiel en Julienne Van Der Beken, dat in de dienstgebouwen woont, gewekt door het kletterend lawaai van stuk springende kunstleien op het kasteeldak. Julienne denkt dat stropers op konijnen schieten, maar moet haar mening herzien na een blik op de vlammen die doorheen het dakgebinte likken. Ze loopt naar buurman Michel De Stoop, die de hulpdienst 900 verwittigt. Ondanks een moedige interventie kunnen de brandweerkorpsen van Kruishoutem, Oudenaarde en Waregem niet verhinderen dat de zolderverdieping uitbrandt (foto schenking Edwin Lefevre).

Op 11 april 1982 start de vrije radio Tequila zijn uitzendingen te Kruishoutem vanuit een tuinhuisje aan de hoek van de Olsensesteenweg en de Groenenweg. Terwijl BRT 1 en 2 om 23.40 u de knop omdraaien en pas om 6 u 's morgens weer wakker schieten, steekt Tequila de nacht door met een bandopnemer en vooraf opgenomen programma's.

Op 4 juni 1982 komen 2 RTT-ambtenaren en 3 rijkswachters langs. Het is geen beleefdheidsbezoekje. De radio zendt op dat moment uit met een ruilzender, omdat de eigen installatie stuk is. Het vervangexemplaar veroorzaakt storingen op het radarscherm van de militaire basis Semmerzake-Gavere. De inboedel - de zendinstallatie, twee platendraaiers, twee cassetterecorders, duizend platen, dertig cassettes en een mengpaneel - ter waarde van een half miljoen BEF wordt in beslag genomen. Vier dagen later is Tequila weer in de lucht. In augustus 1983 verhuist de vrije radio naar Petegem (foto en info bij Het Nieuwsblad artikel van Eddy Lefevre van 11 april 2010, website radio Tequila en artikel van André Marlier in ‘Kijk Uit’ van 10 juni 1982).

Waar anders dan in Kruishoutem kan een reuzenei worden gelegd ? Het is in deelgemeente Wannegem dat een kieken een gewrocht van maar liefst 150 gram, 19,5 cm omtrek en 19 cm hoog uit het frele lijf weet te wringen, een paar dagen nota bene voor de Gulden Eifeesten ! Als u weet dat een kippenei doorgaans maar 60 gram weegt, met een omtrek van 14,5 cm en een hoogte van 6 cm, dan beseft u meteen ten volle de ‘grandeur’ van dit exploot.

De trotse kippeneigenares, Mevr. Rachel De Coninck poseert met het fenomeen in de rechterhand. De legkip zelf staat niet op de foto wegens recuperatieverlof in het kiekekot (foto Kijk Uit 01.04.1982).

Op donderdag 6 juni 1985 om 18u00 ’s avonds openen zich de hemelsluizen. Een wolkbreuk met hagelbuien, stortvlagen, windstoten en dondergeraas ontlaadt zich boven Wannegem-Lede, Moregem, Ooike, Huise, Mullem, Lozer en Ouwegem. In een mum van tijd worden akkers en weiden herschapen in tsunami”s van wegspoelend slijk. Grachten en beken kunnen de zondvloed niet aan, treden buiten hun oevers en worden kolkende wervelstromen. Koeien worden kilometers verder meegesleurd.

De brandweerkorpsen van Kruishoutem, Oudenaarde en Gavere en de Civiele Bescherming van Liedekerke evacueren de dorpelingen met bootjes. Huizen lopen onder water, meubilair en huisraad worden vernield. In dagblad ‘Het Volk’ van 8-9 juni 1985 het volgende getuigenverslag: “De gezusters Van Den Pontseele die naast Lede-kerk wonen stonden er verslagen bij. De tuin overspoeld met modder, de grond naast hun huis met diepe voren uitgespoeld en in huis ook nog een laag modder”. 

De tachtiger jaren van de vorige eeuw zijn het decennium van de vrije radio’s. Vanaf 1982 worden in Vlaanderen frequenties toegekend. De programmatie moet de lokale gemeenschap informatie, vorming en ontspanning brengen. Vele zenders blijven steken in Vlaamse schlagermuziek, gebracht door presentatoren met Hollandse tongval. Andere stations proberen dat tikkeltje meer: een cultuurprogramma, een live verslag van een sportwedstrijd, aandacht voor het verenigingsleven, enz …

Radio 1.0.2. uit de Nokeredorpstraat is daarvan een voorbeeld. De kerstshow is een klassieker. Journalist Roger Marlier haalt telkens proper volk naar de studio om het afgelopen jaar te overschouwen. Regionale personaliteiten uit de sport-, politieke en culturele wereld passeren de revue. Op Kerstdag 1987 duwt hij de micro onder de neuzen van (v.l.n.r.) P.V.V.-politicus André Denijs, Kordaelconservator Lieven Kinds en sportschepen Marnix Vervaeck (foto Kijk Uit, 22.09.1988).

In 1930 laat burgemeester Aimé Ducatillon in Lozerbos een buitenverblijfje optrekken, kwestie van ‘s avonds op verhaal te kunnen komen na de stresserende - bestond dat woord trouwens toen al ? - dagtaak als burgervader en koopman. Lang kan hij er niet van genieten; hij overlijdt vijf jaar later.

Het huisje verkommert en wordt in 1988 ‘vakkundig’ afgebroken door enkele puberende adolescenten uit Lozer. Ondanks hun jeugdige kracht slagen ze er niet in de pomp te slopen. Wat rest, is een ruïne, die wordt overwoekerd door het bos (foto Edwin De Borggraeve).

Veel schoon volk te Kruishoutem op vrijdag 22 september 1989 voor de opening van het vernieuwde en verruimde gemeentehuis. Twaalf jaar na de fusies is het gebouw dat dateert van 1875 te klein geworden.

Bij de onthulling van de gedenkplaat ontdekken burgemeester Paul Tant en Gemeenschapsminister Luc Van den Bossche met de tricolore vlag nog in de handen tot hun eigen hilariteit dat ze aan de verkeerde kant van het muurtje staan. Vice-Premier Jean-Luc Dehaene wil gewoontegetrouw ogenblikkelijk het probleem oplossen van zodra het zich voordoet, kijkt om het muurtje en verzucht: ‘Het is nog waar ook !’. De rijzige gestalte midden de foto is provinciegouverneur Herman Balthazar (foto licentie Edwin Lefevre).

Op vrijdagnamiddag 5 oktober1990 wordt op de Kapellekouter (Galgestraat-Anzegemsesteenweg) een Romeinse waterput, daterend van de eerste eeuw na Christus opgegraven. De constructie bestaat uit een vierkante houten trechter van zeven meter diep met onderaan een holle eiken boomstam van 1,45 m. lang en 88 cm. dik.

Het is de latere Hultheim-voorzitter Raoul De Bel die de archeologen helpt met technische bijstand om het historisch curiosum naar boven te halen. Een waterput in de combinatie van kuip en boomstam is inderdaad uniek in Europa. Als een archeologische attractie reist hij nadien de wereld rond om een vaste stek te krijgen in het PAMZOV (Provinciaal Archeologisch Museum Zuid-Oost-Vlaanderen) in Velzeke (foto’s uit boek ‘Terug naar de bron. Kruishoutem archeologisch doorgelicht, 1993, p. 163 en 165).

In 1994 vieren de Lozernaren ‘150 jaar Lozer’. Initiatiefnemer is E.H. Raf Latoir. Een huldeplaat aan de familie della Faille wordt onthuld en later ingewerkt in de plaatselijke gemeenschapszaal. Het is een Vlaamse kermis met een optreden van Willy Sommers, een vinkenzetting, een pannekoekenfestijn en vuurwerk. Zoals in ‘de goede oude tijd’’ wordt de mis in het Latijn voorgedragen en bestijgt de pastoor de preekstoel. Het sluitstuk is een retro-dorpsfeest in de dreef tussen kasteel en kerk op zondag 3 juli. Lozer is voltallig present in klederdracht anno 1900 (foto licentie Edwin Lefevre).

De kasseien van de Nokeredorpstraat worden herlegd. Bij de werkzaamheden ontdekt wegenwerker Franky Nachtergaele een bom van tachtig cm lang en 23,5 cm diameter dik. Nietsvermoedend geeft hij met zijn spade het gevaarte nog enkele fikse tikken om het los te woelen. Het explosief zit op ongeveer een meter diepte verticaal in de grond, nota bene ter hoogte van de aankomstlijn van Nokere Koerse. Dit verklaart wellicht de vaak ontvlambare eindspurten in deze semiklassieker.

Men vermoedt dat het een explosief is uit de Tweede Wereldoorlog. Of is het een exemplaar van den Grooten Oorlog ? In de oktoberdagen van 1918 werd Nokere door de Franse troepen vanuit Waregem onder vuur genomen om de achter de Anzegemsesteenweg teruggetrokken Duitsers te bestoken (foto licentie Edwin Lefevre).

Tsjink tsjink tsjinkske wiiiiieeet ! Is er iets Vlaamser en volkser dan een vinkenzetting. ? Zowat overal in de gemeente gaan heden te dage nog zettingen door. De vinkensport is een bij uitstek West- en Oost-Vlaamse aangelegenheid.

Bij de vinkenmaatschappij De Molenzangers te Lozer is het de traditie dat bij de aanvang van het seizoen en het begin van de Lozermeifeesten de vogels en hun eigenaars worden gewijd. 85 vinkeniers zijn komen opdagen op 1 mei 1996. Het is E.H. Pastoor Latoir die kwistig met het wijwater sprenkelt. Een dienstvaardige parochiaan wil hem met een paraplu behoeden tegen de dreigende regendruppels, maar moet zich reppen om de op dreef zijnde dorpsherder bij te benen (foto licentie Edwin Lefevre).

De laatste dag van het jaar. De laatste eierveiling te Kruishoutem. In het zaaltje van NV Eierveiling aan de Waregemsesteenweg draait die kille dinsdagnamiddag het rad zijn laatste rondjes. Door de rechtstreekse contacten tussen kwekers en handelaars is er geen toekomst meer voor veilingverkoop.

Lot nr. 1.613 moet het die dag stellen met slechts een handvol handelaars die de laatste 869.000 eieren opkopen. Op het einde van de laatste sessie krijgt oproeper Lucien Brat die de veilingen meer dan 30 jaar in goede banen heeft geleid, een spontaan applaus. Het rad en de klokwijzer worden door veilingeigenaar Willy Pifferoen enkele maanden later aan het Gulden Eicomité geschonken (foto licentie Edwin Lefevre).

In 1997 starten de renovatiewerken aan de Sint-Eligiuskerk. Het gebouw staat vanaf juni van dat jaar maanden lang in de steigers. De gevels worden gezandstraald en hervoegd. De witsteen rond de kerkramen vervangen.

Op donderdag 27 november 1997 krijgt de kerktoren vier nieuwe wijzerplaten. Ze wegen elk veertig kilo, hebben een diameter van 2,5 meter en zijn vervaardigd uit ABS-kunststof. Ze worden door een centrale moederklok in de kerk mechanisch aangestuurd. Over een periode van 15.000 jaar zou dit een afwijking van amper één seconde geven. We maken het niet meer mee, zo vrezen we (foto licentie Edwin Lefevre).

De meimaand is de maand waarin bedevaarders kapelletjes aandoen. Begin mei van het milleniumjaar krijgt de Sint-Ursmaruskapel aan de Anzegemsesteenweg echter ongewenst bezoek. Een stenen offerblok, één van de twee engelenbeelden en een beeltenis van een koe - de H. Ursmarus wordt te Nokere aanbeden als beschermheilige van het vee - zijn ontvreemd. Twee jaar voordien werd al een smeedijzeren kandelaar gestolen.

Een mentale klap voor de familie Gistelinck die dan al 88 jaar instaat voor het onderhoud van het bidhuisje. Twaalf jaar later wordt met de nodige luister en met een processie van kerk naar kapel door zo’n 300 aanwezigen de honderdste verjaardag van deze aardige veldkapel gevierd (foto licentie Edwin Lefevre).

Afscheid van Meneer Doktoor. Huisarts Jozef Hellebuyck heeft de gezegende leeftijd van 94 jaar bereikt als hij in april 2001 de stethoscoop aan de wilgen hangt. Hij heeft jong en oud, van alle rang en stand te Kruishoutem bijgestaan in momenten van pijn, ziekte én vreugde, en dat sinds 1930.

Zijn afscheidscommentaar: “Ik had de mooiste roeping en het meest menselijke beroep ter wereld.” En met een subtiele verwijzing naar de mondige patiënt van de 21^ste eeuw besluit hij: “Ik heb voor mijn beroep geleefd. Dankbaarheid en patiënten waren de grootste genoegdoening. Spijtig genoeg heb ik allebei helpen begraven”. Dokter Hellebuyck verwisselt op 27 mei 2009 het tijdelijke voor het eeuwige. Hij is dan 101 jaar geworden (foto Piet Van Belle). 

Op 8 augustus 1926 werd de Sint-Gabriëlkerk op op de Marolle ingewijd. Het Passionistenklooster een jaar nadien. Het deed achtereenvolgens dienst als novicencentrum en retraitetehuis. In augustus 2001 herdenken de Marollebollen op hun eigenste onstuimige wijze gedurende meer dan een week via festiviteiten allerhande 75 jaar kerk en klooster.

Dat jaar hebben de Paters Passionisten - op uitzondering van pater Gerolf Bral - de Marolle al verlaten voor de Broeders van Liefde die er een verblijf voor mentaal gehandicapten hebben ondergebracht. In 2004 overlijdt pater Gerolf. Binnenkort gaat het klooster tegen de grond om plaats te maken voor de welzijnscampus De Waegebrughe (foto licentie Edwin Lefevre).

Op donderdag 4 november 2004 tapt Maria haar laatste pintje in café Den Hert te Lede. Een jaar voordien - op 28 juli 2003 -  hebben nog 98 kaarters er deelgenomen aan het elfde Kampioenschap der beide Vlaanderen bieden. Drie generaties Vandekerckhove hebben gedurende meer dan een eeuw de dorstigen - sommige zelfs tijdens hun diensturen - gelaafd in de kleinste fusiegemeente van Kruishoutem.

"Ik sta vandaag al 27 jaar alleen in voor de uitbating van het café, waar de volkse gezelligheid, de eenvoudige omgang met elkaar en het simpele maar onvervangbare en diepe genot van een pint en een babbel centraal stonden. Na vandaag blijven nog enkel herinneringen over, die ik nog vele jaren zal koesteren", aldus Maria net vóór ze de laatste caféganger naar de deur begeleidt. Een stukje horeca-erfgoed verdwijnt, een nieuw komt in de plaats: restaurant ‘t Huis van Lede (foto licentie Edwin Lefevre).