Camera Obscura - Cinema

Lozer Kasteel. 17 november 1918. Albert I, Koning der Belgen, brengt zes dagen na de Wapenstilstand een bezoek aan het chateau Huysse, het hoofdkwartier van de 37^ste US Div., de Amerikaanse legereenheid die Cruyshautem bevrijdde. Op het korte filmpje zie je de aankomst en het vertrek van de vorst. In zijn gezelschap vertoeven majoor du Jardin van het Belgische leger, brigade generaal W.P. Jackson van de 37^ste US Div. en kolonel Dane ‘bullebak’ T. Merill, chief-of-staff van de 37^ste US Div. (National Archives Department of U.S. Defense).

Op 25 april 1943, in volle oorlog, wordt de Helleklassieker na een onderbreking van 4 jaar weer georganiseerd. Het is de 41^ste editie met den arrivée  voor de eerste keer op de befaamde vélodrome van Roubaix.

U ziet hoe in volle finale Nokeraar Jules Lowie op een paadje naast de kasseien een vluchtergroepje doorheen een bocht op sleeptouw neemt.

Als allereerste ooit draait hij de wielerbaan van Roubaix op met 40m. voorsprong op wereldkampioen Marcel Kint, Achiel Buysse (3x winnaar Ronde van Vlaanderen), de Franse spurtbom Louis Thiétard en 'Berten' Sercu (winnaar Nokere Koerse 1947, vader van Patrick). Lowie, die sprint als een strijkijzer, finisht tweede na Kint. U ziet hem nog net door het beeld zoeven. De Franse reporter: ‘C’est devant Luvie et Thiétard que le Belge Kiente gagne au spriente’ (beelden en gesproken tekst: copyright archive video Ina Sport France).  

De motorcross in het kasteelpark van Wannegem-Lede begon in 1950 met lokale vedette André Van Heuverswijn uit Huise als parcoursbouwer. Het groeide uit tot een internationaal sportief evenement. De laatste editie met wereldkampioenen Hakan Anderson, Harry Everts en Roger De Coster ging door in 1973. Dit filmpje dateert van 1956.

In de vijftiger jaren werden onder impuls van gemeentesecretaris René D’Huyvetter de staties van de vroegere Kruishoutemse ommegang gerestaureerd of opnieuw in het straatbeeld gebracht. Op 27 oktober 1957 werd het tweede kruis - dat op Ayshovedries - heropgericht. Dr. Jozef Goeminne verklaarde de historische achtergrond. Deken Karel Vanden Abeele zegende het kruis en hield een bezielende preek, waarna de schoolgaande jeugd een bloemenhulde bracht (film Julien Van Wambeke, technische en muzikale ondersteuning Olivier Tsjoen). 

Paasmaandag 1957, voormiddag. E.H. Karel Van Den Abeele, pastoor-deken van Kruishoutem, zegent de paarden. ’s Namiddags volgt op dezelfde markt de eierworp van de 3^de Gulden Eifeesten (zie volgende filmpje).

De ruiters waren afkomstig uit de regio, meestal met ongeveer een 120-tal. Na de zegening ging het in stoet naar het kasteel van Ayshove, waar een glas porto werd aangeboden. Vervolgens sprongen ruiters en paarden over de kasteelgracht richting Lozerbos om daarna naar Lede, Wannegem en Nokere te trekken. Te Wannegem was er bij brouwerij T’sjoen een tussenstop waar de deelnemers een schuimend biertje aangeboden kregen. Deelnemers waren o.a. Albert Bouckaert (eigenaar van de M.I.K.), Jerome Van Thuyne, Hubert Van Poucke, Hervé De Stoop, Adil Van Hove. Het gebouw waar de ruiters over strobalen springen, is waarschijnlijk de manege Van Poucke. Het hof van Jozef T’sjoen, toen schuin tegenover de brouwerij, is ook duidelijk herkenbaar (privé-archief Marleen Moreels - info Marc Tytgat, Leon en Olivier T’sjoen).

Nog een filmpje van dezelfde Gulden Eifeesten in 1957. De BRT deed het dat jaar nog in zwart en wit, maar de Kruishoutemse elektricien  Julien Van Wambeke was reeds overgeschakeld naar multicolor. Wat opvalt: het centrum van Kruishoutem was tijdens de Eierworp niet eens verkeersvrij. Auto’s tuften gemoedelijk doorheen de naar eitjes grabbelende menigte. Eén marechaussee hield een oogje in het zeil (film Julien Van Wambeke, technische en muzikale ondersteuning Olivier Tsjoen). 

De Kruishoutemse elektricien Julien Van Wambeke was als amateur-archeoloog vanaf het midden van de vijftiger jaren op zoek naar historische bodemschatten. In dit filmpje uit de winter van 1957/1958 zien we hem tijdens een terreinprospectie op de Kerkakkers (omgeving huidige voetbalinfrastructuur FC Nokere-Kruishoutem). Hij vindt er een silexsteen en toont een verzameling prehistorische pijlpunten. Julien zal bij de aanleg van het voetbalveld in 1967 tijdens de draineringswerken Gallo-Romeinse brandgraven ontdekken, wat nadien zal leiden tot een wetenschappelijke oplichterij door een Poolse archeoloog (film Julien Van Wambeke, technische en muzikale ondersteuning Olivier Tsjoen).

Sfeerbeeld anno 1957/1958 van de Steyaert molen in Wannegem. De Kruishoutemse bakker Frans De Vogelaere vertoeft in de buurt van het gehavende molenkarkas. De molen had zijn laatste graankorrels zowat 20 jaar daarvoor gemalen en was beginnen hellen in 1939. De reus werd een jaar na dit filmpje, op 27 oktober 1959 door een zware herfststorm geveld. Op de Vlaamse Feestdag van 1981 zou vanuit het West-Vlaamse Houtave de Schietsjampettermolen naar deze site komen (film Julien Van Wambeke, technische en muzikale ondersteuning Olivier Tsjoen).  

Dinsdagmarkt voor het gemeentehuis. Cyrilla Neyrinck, vergezeld van zoon Eric Levrau, koopt een mandje Kersoudems eiers. Koster-drukker Gilbert Meirsschaut heeft de eerste superette MIPRI in het centrum van de Eiergemeente geopend (op de latere Unic en Carrefour locatie). Ter promotie heeft hij een met ballonnen versierd bezoekerstreintje van de op 19 oktober 1958 afgelopen Expo ingehuurd (film Julien Van Wambeke, technische en muzikale ondersteuning Olivier Tsjoen). 

In opdracht van de Parochieraad legde Roland Van Huffel in 1971 het dorpsleven te Lozer op pellicule vast: Lozermei, de kermis, de voetbalderby De Nieuwe Wijk - Lindenhoek, de eerste dag op de ‘papschool’, eerste en plechtige communie, een kaartnamiddag van de gepensioneerden, een wafelenbak; het passeert allemaal de revue, aangevuld met prachtige natuur- en sfeerbeelden van het kasteel en van Lozerbos. Hieronder kan u een trailer van deze 80’ durende film zien.

Camera, scenario en montage 1971: Roland Van Huffel. Muziek en tekst 1971: Maria Traest en Roland van Huffel. Technische ondersteuning 1971: André De Ruyck. Digitalisering 2013: Jean-Pierre Deruyck. Synchronisatie en montage trailer 2013: Marc Dierick.

In de avond van 11 oktober 1989 wordt Virginie De Waele in de bloemen gezet. Terecht, want ze is net 106 jaar geworden. Burgemeester Paul Tant en de schepenen Agnes Van Daele, Frans Van De Moortele, Etienne Vanderhaegen en Albertine Gistelinck hebben net het kranige oudje gefeliciteerd. Buiten knallen de kardoessen. Binnen zet Vergeke het op een zingen op aansporing van zoon Bernard Van Hoe. De klassieker ‘Violetta’ weerklinkt in de Beverhoekstraat. Vergeke zal in de Heer ontslapen op 31 maart 1991.

Meer dan 160 jaar huisvestten de Zusters van de H. Franciscus van Assisi in de Brugstraat een kloostergemeenschap, een pensionaat, een rustoord en een kleuter- en lager onderwijsinstelling. Op het einde van het schooljaar 1987-1988 vertrok de laatste leerling. De laatste zuster trok de deur achter zich dicht in maart 1999. In de zomer van 2000 werden het klooster, de klaslokalen en de kapel afgebroken. Enkel het schoolgebouw - de ‘Sancta Familia’ - bleef overeind om nog enkele jaren een onderkomen te bieden aan verenigingen zoals de KLJ-KSJ en de Harmonie Sint-Cecilia. In de zomer van 2006 ging ook de ‘Sancta’ tegen de vlakte. De vrij gekomen ruimte zou later plaats bieden aan het Europees Cartoon Centrum (ECC).

De beelden van de afbraak in 2000 zijn van Tom Keymeulen. Zie ook: DE BEL Raoul, De zusters van de H. Franciscus van Assisi in Kruishoutem: van kantschool tot Sancta Familia (1839-1999), jaarboek 2006, p. 178-201. 

Paasmaandag 12 april 2004. Paul Tant en Herman De Croo wagen zich aan een partijtje krulbollen, voorzien van deskundig commentaar door Jozef Verzele. Opgezweept door de fanfare en met een heuse polonaise in hun nek doen enthousiast klappende politieke gezagdragers en genodigden vervolgens de eretribune op haar wankele wielen daveren. U herkent naast Paul Tant en Herman De Croo huidig burgemeester Joop Verzele, Benoit Vanden Heede en Robrecht Bothuyne (film Tom Keymeulen).

Vroeger had zowat elk dorp zijn bierbrouwer. Deze verdwenen toen de markt werd ingenomen door grootschalige industriële brouwerijen. In 2014 werden filmpjes gemaakt over twee verdwenen regionale brouwers. U vindt ze hierna. Twee pareltjes heemkundig brouwgoed van hoge gisting. Santé!

Brouwerij T’sjoen Wannegem-Lede

In 2014 bezocht interviewer Jacques Callens met cineast Jean-Pierre De Ruyck en audio- en beeldmonteerder Julien Goethals de laatste telg van de brouwersfamilie T’sjoen te Wannegem. Leon gaf ter plekke tekst en uitleg over de geschiedenis van de familiezaak. Vervolgens werd een bezoekje gebracht aan café Het Stropke om er gezellig na te kaarten over het bier van vroeger.

Mouterij en brouwerij Snoeck Huise

Vandaar trokken Jacques, Jean-Pierre en Julien naar Huise om er meer te vernemen over de vroegere mouterij en brouwerij Snoeck. Ook daar belandden ze in een lokale estaminet, De Gans, waar Hein Snoeck ze introduceerde in de geheimen van een goed getapt of geschonken biertje, vroeger en nu.

Op de voorstelling van het 15^de jaarboek van Hultheim vertelden enkele auteurs het één en het ander over hun artikel. Een adellijke dandy, een Vlaamsche Leeuw, een kluizenaar en een sterrenkok passeerden de revue.

• Over Auguste Van der Meere, de laatste graaf van Kruishoutem, die in 1841 de eerste koning der Belgen uit de weg wou ruimen (getuigenis Edwin De Borggraeve)

• Over de Kruishoutemse flamingant Daniël Heffinck die op 5 september 1916 als hoofdzanger de 'Vlaamse Leeuw'  zong in een Duits gevangenenkamp te Göttingen (getuigenis Roland Broekaert). Hierbij hoort ook het geluidsfragment van de 100 jaar oude opname op Schallplatte (verzameling Humboldt Univ. Berlijn)

Klik op play om het geluidsfragment te starten:

• Over kluizenaar Rietje Cleve en sterrenkok Peter Goossens van het Hof van Cleve (getuigenis Chris Van der Meere)

Tijdens OMD 2017 deden ongeveer 1.900 bezoekers in 3 gidsbeurten het domein van het Gravenkasteel Cruyshautem aan. Uiteraard kon deze menigte de ijskelder niet in, vandaar dat we dit curiosum filmden. De kelder dateert van vóór 1833, want toen stond hij reeds aangeduid op een kadastraal plan. Men moest langs drie deuren vooraleer de eigenlijke kelderschacht te bereiken. Een zwevende vloer liet ’s zomers het gesmolten water doorvloeien. Tijdens de winter werd de kelder gevuld met stukken ijs die uit de kasteelvijver werden gezaagd.

De ronde kelder heeft een diameter van 2,50m en een diepte van 4m. De uitgegraven aarde werd rond en boven de kelder gedeponeerd. Momenteel zit hij verscholen onder struikgewas en natuurlijke boomaangroei, waarvan het gewicht barsten veroorzaakt in de gewelven. Boomstronken en wortels zoeken hun weg doorheen de scheuren (film door Jean-Pierre Deruyck). 

Tijdens de voorstelling van het jaarboek 2017 werden de volgende filmpjes (van Jean-Pierre De Ruyck) vertoond voor een enthousiast publiek:

• Over een vroom broederschap en een dorstige rederijkerskamer; de Confrérie van het Heilig Kruis en De Mastbloem (getuigenis Chris Van der Meeren).
         
  

• Over de Kruishoutemnaar Richard Taelman die tussen Canadezen verzeild geraakte in de hel van Passchendaele en er sneuvelde op 6 november 1917. Zijn stoffelijk overschot werd nooit teruggevonden (getuigenis Mario Verzele).
  
  

• Over de Wannegemse ridder Jean-Baptiste XIII de Ghellinck d’Elseghem, die in het parlement streed voor de werkmens, toen sociale zekerheid nog een verre droom was (getuigenis Edwin De Borggraeve en Roland Broekaert).
  
  

Hanenzetting is een volkssport in de kering, die in de regio Waregem-Olsene-Kruishoutem-Zingem vroeger floreerde, maar nu cultureel erfgoed dreigt te worden. In het jaarboek 2018 wijdde Bernard Delange een artikel aan de geschiedenis van de krieleniers in Kruisem. Op een ijzig koude 18^de maart 2018 vergezelde Hultheim hem naar één van de wellicht laatste hanenkraaiingen in de Eiergemeente (camerawerk Jean-Pierre De Ruyck).

De tram reed van 1888 tot 1943 door de Marolle, Cruyshautem en Wanneghem. In die 55 jaar kwamen op de buurtspoorweglijn Audenaerde-Deynze (minstens) 26 mensen onder het gevaarte terecht en overleefden het niet, een tragisch gemiddelde van één dode om de twee jaar. Een dag vóór de presentatie van het jaarboek 2018 haalde Hultheim hiermee een interview bij presentator Niki Vandriessche van Radio2. 

Voor het geluidsfragment: 

Zie ook de AVS-reportage van 2015: https://www.hultheim.be/index.php/camera-obscura/kruishoutemse-cinema-2/329-rond-de-toren-2015

Tijdens de voorstelling van het jaarboek werden o.a. de volgende filmpjes (van Jean-Pierre De Ruyck) vertoond:

• Over de Patronage in de Hoogstraat te Kruishoutem. Enige maanden voor de sloop in 2019 brachten Jean-Pierre De Ruyck, Raoul De Bel en Carl Delacauw een laatste bezoek ‘down memory lane’.
• Over een zilveren hamer, een paardenzegening die eerder spiritusrijk dan spiritueel was geworden, een mercantiele kerkraad en een onverzettelijk pastoor (Sint-Eligius parochie 1835).
• Over een kasteelheer die als kapitein van Keizer Karel sneuvelde te Metz in 1551. De deksteen van zijn graftombe is nu nog in Nokere te bewonderen.  

Kiezen tussen pest en corona. Vier eeuwen epidemieën en demografische crisissen te Kruishoutem

Tijdens de vierde coronapiek verscheen het 20^ste jaarboek van Hultheim. Uitgerekend voor deze jubileumeditie onderzocht auteur Chris Van der Meeren vier eeuwen epidemieën en demografische crisissen te Kruishoutem (van 1646 tot 2021) en plaatste COVID19 in een historisch-wetenschappelijke context. BV (Bekende Viroloog) Steven Van Gucht nam het artikel door en las dat het goed was (met dank aan Mario Verzele en Martin De Milt).

Ter Wostinnen or not Ter Wostinnen. That's the question. Wel en wee op het 'Pachtgoet bij de kercke'

Pal in het centrum van Kruishoutem stond er ooit een herenhoeve. Daar blijft nu nog slechts een minuscuul deeltje van over, verscholen achter een rij bankinstellingen. De geschiedenis ervan gaat eeuwen terug in de tijd. De boerderij is gekend als het Hof ter Wostinnen  (naar: woestenij), maar is dat wel haar correcte naam? En is de in de buurt gelegen Woestijnestraat terecht naar deze boerderij genoemd? Of is er hier sprake van een historische blunder? Auteur Philippe Levrau en Paul Engelbeen, beiden nazaten van families die ooit de hoeve bewoonden, brachten een bezoek aan de site en licht in de historische duisternis. Aansluitend trokken ze naar hoeve Blancke te Ooike, waarnaar de laatste Engelbeens als wezen noodgedwongen verhuisden in 1898. (filmopname en montage: Jean-Pierre De Ruyck en Julien Goethals).

Op Paasmaandag 2022 schonk Hultheim aan het gemeentebestuur van Kruisem een gerestaureerde broedkast (oorspronkelijke gift van Alfred Goeminne). Het uniek stuk erfgoed dat symbool staat voor de vroegere naam en faam als Eiergemeente kreeg een prominente plaats in de inkomhall van het gemeentehuis te Kruishoutem. De restauratie gebeurde door Raoul De Bel, Juan Delva, Jan Verzelen en Jean-Pierre De Ruyck (filmopname en montage Jean-Pierre De Ruyck en Julien Goethals).

N.a.v. Erfgoeddag, die in 2023 onder het thema ‘Beestig!’ doorging, opende Hultheim in Zaal Elckerlyc op de Marolle een tijdelijk Eimuseum over het glorierijke verleden van Kruishoutem als eiergemeente. 791 bezoekers kwamen langs, wat neerkomt op 10% van de Kruishoutemse bevolking (op niveau berekend van voor de 2 fusies).

Opbouw van de tentoonstelling

Tijdens de opbouw bediende bestuurslid Raphaël Dhaenens manueel een elektrische eiersorteermachine, gemaakt in de 50-jaren door de gebroeders Delmote te Kaster (filmpje door Edwin De Borggraeve).

Radio 1 interview Chris Van der Meeren

Op 11 april 2023 moest redactielid en medewerker aan de tentoonstelling Chris Van der Meeren vroeg uit de veren. Om 06u00 stond hij Radio 1 te woord in het programma ‘De ochtend’. Gespreksonderwerp: de eierprijzencommissie die sinds 1954 wekelijks de richtprijzen voor de eieren bepaalt. Het interview werd beeldkundig verfraaid met een montage door Nella Verzele.

Interview Marc Cnockaert

Marc Cnockaert, gewezen legkippenkweker in de Duffelstraat te Kruishoutem, getuigde voor interviewer Mario Verzele over het vroegere wel en wee in de kippen- en eiersector (film Jean-Pierre De Ruyck, montage Julien Goethals).

Interview Jacques De Ruyck

Mario Verzele haalde beëdigd eierhandelcontroleur van de Nationale Dienst voor Afzet van Landbouwproducten Jacques De Ruyck voor micro en camera. Het leverde enkele pittige anekdotes op van weleer (film Jean-Pierre De Ruyck, montage Julien Goethals).

Interview Martin Haerinck

Bij de voorzitter van de Eierprijzencommissie Martin Haerinck haalde Mario Verzele de info hoe een dergelijke commissie sinds 1954 in zijn werk gaat en hoe vraag en aanbod de richtprijzen van de eieren mede bepalen (film Jean-Pierre De Ruyck, montage Julien Goethals).

Kruishoutemse kerkorgels

Op vraag van Hultheim inventariseerde orgelspecialist Sven Vermassen muzikaal, technisch en historisch de orgels van de Kruishoutemse kerken: de O.L.Vrouw van Bijstandkerk te Lozer, de Sint-Dionysiuskerk te Lede, de Sint-Eligiuskerk te Kruishoutem, de Sint-Gabriëlkerk op de Marolle, de Sint-Ursmaruskerk te Nokere en de Sint-Machutuskerk te Wannegem. Hebben deze kerkorgels een toekomst, of zijn ze religieus erfgoed dat dreigt te verdwijnen? Samen met Sven keerden we in november 2023 drie van de zes kerkorgels binnenste buiten; te Lozer, te Kruishoutem en te Nokere.