De Kruishoutemse roots van The Last Post

Van Taptoe naar Last Post

Als je het nog niet hebt meegemaakt, moet je er beslist ’s naartoe.  Naar de ceremonie van de Last Post te Ieper. Oorspronkelijk werd het militair trompetgeschal in Engeland gebruikt bij de avondinspectie van de troepen. De bakermat van de Last Post ligt evenwel in Nederland, bij de aldaar gekende ‘taptoe’. Dit militair trommelsignaal, bijtijds aangevuld met hoorn of trompet, gaf aanvankelijk aan dat de herbergiers 'den tap toe' moesten draaien en dat de soldaten vanuit de kabberdoeskes en kroegen terug naar de kazernes moesten. Later groeide het bij onze noorderburen uit tot een militaire en muzikale parade van de krijgsmacht in bijzijn van publiek en gezagdragers. In de 17^de eeuw namen Engelse soldaten de taptoe uit de Nederlanden mee naar huis, waar ze deze omvormden tot de Last Post. De origine ervan staat m.a.w. mijlen ver af van de heden ten dage ermee verweven oorlogsheroïek. Tegenwoordig wordt de Last Post immers vooral gebruikt bij militaire herdenkingen en begrafenissen. In Ieper wordt het elke dag om 20 uur door de bugelspelers van de Last Post Association onder de Menenpoortten gehore gebracht, als eerbetoon aan de Britse gesneuvelden van de Eerste Wereldoorlog. Telkens weer een kippenvelmoment. Dit dagelijks ritueel gaat er al door sinds 1928, met een onderbreking gedurende de Duitse bezetting tijdens WO II. Toen werd een vervangende ceremonie gehouden op het Brookwood Military Cemetery in Surrey. Op 6 september 1944 - de dag waarop de1^ste Poolse Pantserdivisie Ieper bevrijdde - werd de traditie onmiddellijk hernomen, ondanks het feit dat in sommige delen van de stad nog werd gevochten.

De link met Kruishoutem

Hoe ontstond de Last Post Association? Waar kwam het idee van de dagelijks herdenking vandaan? En wat of wie is de link met Kruishoutem?

De familienaam ‘Van Den Braembussche’ is nog steeds alom gekend in Kruishoutem. Landbouwer en thuiswever Pieter-Franciscus (1791-1860) was een rasechte Kruishoutemnaar, geboren en getogen op de wijk Wijckhuize, tussen de Marolle en Lozer. Zijn oudste zoon Carolus (1815-1854) liet Kruishoutem evenwel achter zich. Hij koos voor de onzekerheid van het liefdespad naar Cumtich bij Tienen en voor de zekerheid van een job bij de overheid; hij werd ‘wachter bij den ijzeren weg’. Diens oudste zoon Charles (°1851) week uit naar het Brusselse Sint-Gillis, waar hij aan de slag ging als bakker. Met diens zoon Pierre-Henri (1875-1936) komen we uiteindelijk in Ieper terecht bij de Last Post Association.

Pierre-Henri Vandenbraambussche werd geboren te Sint-Gillis op 26 november 1875.  Bij het begin van zijn professionele loopbaan ontpopte hij zich tot een jobhopper avant la lettre. Eerst bouwde hij aan een carrière bij het Belgische leger. Vervolgens werd hij inspecteur van de magazijnen van de Beurs te Brussel. Deze job liet hij dan weer staan om suppoost te worden bij de Kamer van Volksvertegenwoordigers. Daar leerde hij René Colaert kennen, volksvertegenwoordiger en burgemeester van Ieper. Deze zou zijn mentor worden. Op voorspraak van Colaert werd Pierre-Henri op 19 juli 1902 op 27-jarige leeftijd politiecommisaris in de Kattenstad.

Toen Colaert tijdens de Eerste Wereldoorlog door de Duitse bezetter in gevangenschap werd gehouden, ging Pierre-Henri zich op eigen initiatief bij hem vervoegen. Een sterk staaltje, waar de Duitsers toch van opkeken. Tenslotte was dit een openlijke verzetsdaad van het plaatselijke hoofd der ordehandhaving. Dat Pierre-Henri van geen kleintje was vervaard, blijkt trouwens ook uit een andere anektode. Toen hij moest ingrijpen bij een dronkenmansruzie, mepte hij meteen de ene drinkebroer tegen de grond. De tweede had hij daarbij evenwel uit het oog verloren; hij werd vakkundig knock-out geslagen en kon meteen enkele dagen met herstelverlof. Was Pierre-Henri geen doetje, toch werd hij te Ieper aangezien als een dienstvaardig en plichtsbewust man. Als hoofd van de lokale politie behoorde hij tot de vooraanstaanden van de stad.

Pierre-Henri Vandenbraambussche en de Last Post

Bij zijn  dagelijkse wandelingen door Ieper zag Pierre-Henri hoe in 1927 de Menenpoort werd opgericht door de Commonwealth War Graves Commission. In de gewelven en muren kwamen de namen van 54.896 vermiste soldaten van het Britse Gemenebest, gesneuveld tussen het begin van de oorlog en 15 augustus 1917. Na de inhuldiging van dit indrukwekkende memoriaal op 24 juli 1927 zochten de Ieperse notabelen - waaronder Pierre-Henri Vandenbraambussche - naar een geschikte manier om hun blijvende erkentelijkheid te betuigen ten aanzien van de talloze Britse soldaten die hun leven hadden gegeven. Het idee werd geopperd om dagelijks een Last Post te blazen aan het oorlogsmonument. Blijkbaar had de uitvoering ervan bij de openingsceremonie een verpletterende indruk gelaten. Een goed idee, maar - zoals steeds - niet voor iedereen. Zowel Belgische patriotisten als Flaminganten mengden zich in het debat; beide strekkingen vonden dat Britse bugelgeschal maar niets. De lokale harmonie wou misschien wel, maar beschikte naar eigen zeggen niet over voldoende instrumenten en manschappen om de klus dagelijks te klaren. Het was de Ieperse brandweer tenslotte die in de bres sprong. De Britse overheid harkte de nodige centen bij elkaar om de blaasinstrumenten te bekostigen.

Op 2 juli 1928 vulde het geluid van 2 klaroenen voor het eerst de Menenpoort. Het begeleidende comité, de Last Post Association, werd opgericht in 1932. Medebezieler Pierre-Henri Vandenbraambussche werd de eerste voorzitter. Op 11 februari van dat jaar werd hij te Londen onderscheiden als Officer van The British Empire. Verschillende eretekens zouden volgen: Ridder in de Orde van Leopold II, Burgerkruis 1^ste Klasse, Eeuwfeestmedaille, een koloniaal ereteken van de Franse regering, erelid van de Belgian Field Artillery, …

Na een kortstondige ziekte overleed Pierre-Henri in zijn appartement boven het politiecommissariaat op 8 april 1936, vorige maand 80 jaar geleden. Ter gelegenheid van de 30.000^ste Last Post ging op 8 juli 2015 een bijzondere viering door bij zijn graf te Ieper. Benoit Moittrie, huidig voorzitter van de Last Post Association, voerde er het woord en legde een bloemenkrans neer. De buglers hieven er een Last Post aan ter ere van hun eerste voorzitter.