Welkom!

U kan vanaf volgende week intekenen op het 20^ste jaarboek van de heem- en geschiedkundige kring Hultheim. Bij deze jubileumeditie organiseren we een historische wedstrijd. Herkent u dit voorwerp? Het betreft een bodemvondst te Kruishoutem. Het wordt gedateerd tussen 1375 en 1425.

   
Links: voorzijde. Rechts: achterzijde (foto’s Pieter De Milt)

Op de voorzijde: een gekroond, gevierendeeld schild met wapen van Filips de Stoute van Bourgondië. Op de achterzijde: een gekroond schild met wapen van Frankrijk met drie fleurs-de-lis geplaatst als 2 en 1. Dergelijke voorwerpen zijn in veelvoud her en der gevonden, maar momenteel zijn er amper 12 exemplaren met deze motieven gekend. Het object is dus vrij uniek. De versieringen zijn immers doorgaans geen wapenschilden, maar afbeeldingen die verwijzen naar het christendom. Aan de zijkant waren er twee oortjes die nog gedeeltelijk zichtbaar zijn. De bovenkant (ontbreekt op de foto’s) kon afgesloten worden. Dit soort voorwerpen was in gebruik tussen de 13^de en de 16^de eeuw, maar vooral in de 14^de en de 15^de eeuw. Hoogte: 39 mm. Breedte: 29mm. Dikte: 10mm. Gewicht: 35gr. Materiaal: lood-tin.

Links: bovenzijde. Rechts: zijkant (foto’s Pieter De Milt)

• Prijsvraag: wat is dit voorwerp/waarvoor diende het?
• Schiftingsvraag: hoeveel inzendingen (al dan niet correct) zullen worden doorgestuurd?  

Stuur uw antwoord ten laatste tegen zondag 28 november aanstaande naar bestuurslid Martin De Milt via: Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken. (met uw contactgegevens, adres en telefoonnummer). Drie winnaars ontvangen een gratis exemplaar van het jubileum jaarboek 2021 van Hultheim.

   
Links: opschrift op columbarium Lozer (foto Edwin De Borggraeve 2021). Foto rechts: Peter Maenhoust 2002

In een columbarium op de rustplaats bij de OL Vrouw van Bijstandkerk bevindt zich de urne van één van onze grootste muzikale artiesten. Aimé Lombaert werd in 1945 geboren in de materniteit te Oudenaarde. Hij groeide op in Lozerdorp, op de hoek van de Lozerstraat en de Lozerkerkweg (herberg ‘De Vlaamse Leeuw’). Vader Lombaert was tevens kleermaker. 

Aimé studeerde aan het Koninklijk Conservatorium in Gent en behaalde er in 1966 een Eerste Prijs notenleer. Vervolgens trok hij naar de Koninklijke Beiaardschool in Mechelen waar hij laureaat werd (1978). Hij was muziekleraar in diverse secundaire scholen en doceerde aan de Muziekacademies van Oudenaarde (van 1963 tot 1984) en van Deinze samenzang (van 1966 tot 2006) en beiaard (van 1994 tot 2006). Als titularis-beiaardier speelde hij te Brugge (van 1984 tot 2008), Deinze (van 1988 tot 2008) en Poperinge (van 1988 tot 2008). Hij concerteerde trouwens op zowat alle belangrijke beiaarden ter wereld en was internationaal vermaard. Tevens componeerde en werkte hij mee aan meerdere opnames voor radio, TV, LP en CD. Hij was ook ontwerper-adviseur bij beiaardrestauraties. (o.a. in de Sint-Bartholomeuskerk in Geraardsbergen).

Aimé Lombaert overleed in 2008 op 63-jarige leeftijd na een lange strijd tegen een zware ziekte. Een week voordien had de stad Deinze hem de titel van erebeiaardier verleend.

Alphonse Baut de Rasmon (1756-1833), de bouwheer van het kasteel van Wannegem-Lede, spendeerde fortuinen aan zijn verzameling planten en bloemen, die hij kweekte in zijn oranjerie en serre. De kasteelheer, die tijd en geld te veel had - een voor de Hultheim bestuursleden ongekende luxe - was een fanatieke botanicus en aanhanger van de Engelse tuinarchitectuur.

Links: Alphonse Pierre Antoine Baut de Rasmon (foto bij Katrien Hebbelinck). Rechts: de oranjerie in de ommuurde moestuin in het oostelijk deel van het kasteelpark (Luc Polfliet, foto ca. 1990).

213 jaar geleden, in 1808 was baron Alphonse medestichter van ‘les Amis de Flore et de la Botanique’, vandaag gekend als de ’Koninklijke Maatschappij voor Landbouw en Plantkunde’. Het Gentse genootschap hield het jaar nadien zijn eerste bescheiden expositie met 50 planten. Door het grote succes werd besloten tot twee plantententoonstellingen per jaar. Baut nam zelf ook deel aan deze winter- en zomersalons, die later zouden uitgroeien tot de befaamde Gentse Floraliën. Meer dan eens viel hij in de prijzen. Hiermee ging hij mee in de toenmalige tijdsgeest; vele gegoede eigenaars verzamelden zeldzame gewassen. Onderlinge wedijver om de mooiste culturen en de nieuwste exoten was hen niet vreemd. De Gentse tentoonstellingen kenden in de Hollandse periode (1815-1830) veel succes. Het bezoek van Leopold I, de eerste koning der Belgen, in 1834 maakte baron Alphonse niet meer mee; hij was het jaar voordien op 77-jarige leeftijd overleden. In 1873 werd de eerste van de vijfjaarlijkse Floraliën georganiseerd. 

Ook in Kruishoutem haalde de baron-botanicus meerdere erepenningen bij de ‘Maetschappy van Plant-kunde tot Cruyshautem’, o.a. n.a.v. de kermis in 1827. Ofschoon zijn flora ongetwijfeld van hoge kwaliteit was, zal het voor de jury wellicht niet makkelijk geweest hem om hem géén prijs toe te kennen (medaillon archief Hultheim, foto’s recto verso Carl Delacauw).

De waarde van de floraverzameling van de Wannegemse kasteelheer was indrukwekkend. Twee specialisten hadden bij zijn overlijden vijf dagen nodig om een inventaris te maken van het park, de oranjerie, de serre en van alle fruitbomen. De financiële raming ervan ten bedrage van 22.726 francs oversteeg zowel de waarde van het meubilair (16.439 francs), als van het zilverwerk en juwelen (21.689 francs). Samengeteld met 11.688 francs voor de inheemse bomen, hagen en heesters op het domein evenaarde dit kapitaal de totale waarde van de bibliotheek (31.550 francs). Zijn collectie kwam van zowat alle continenten ter wereld. Het blijft een raadsel hoe hij erin slaagde planten en sierstruiken uit de meest afgelegen plaatsen naar Wannegem te laten overbrengen.

‘In den rechten man’. Een eigenaardige naam voor een herberg. En toch, bij de samenkomst van de Beverhoekstraat, Knokstraat en Spilthoorestraat in Kruishoutem bouwde A. De Kimpe in 1900 een hoekhuis, dat er nu nog steeds staat. Volgens opzoekwerk van Rudy Gheysens werd er wellicht tot 1920 een estaminet uitgebaat door maar liefst 7 elkaar opvolgende caféhouders. Maar van waar die naam? Het blijft speculatief. Raoul De Bel kreeg ooit van oudere Kruishoutemnaren te horen: “Er zou bovenop de trapgevel het beeld van een man gestaan hebben met een omhoog gestrekte arm en twee gespreide vingers. De vroegere bewoner zou na WO I bij een verkiezing opgekomen zijn tegen de katholieke partij. Op de verkiezingsdag zou de pastoor in de mis gepreekt hebben dat zij in geen geval op deze partij mochten stemmen. Dit schoot bij de cafébaas in het verkeerde keelgat en hij verkondigde aan iedereen, met twee uitgespreide vingers “ik ben een rechte man” en plaatste dit beeld.”. Volksverzinsel of waarheid? Niet meer te achterhalen. Het geeft trouwens geen uitleg voor de naam van het café in de jaren voordien, maar dat hoeft niet persé een bezwaar te zijn: herbergnamen konden nog al ’s wisselen per uitbater. In elk geval, sowieso een leuk wist-je-datje, indien het juist blijkt te zijn.

    

Links: gewezen herberg ‘In de Rechten Man’ april 2000. Rechts: ‘In de Rechten Man’ december 2019 (foto door Els Jacobs - beide foto’s www.inventaris.onroerenderfgoed.be).

Merkwaardig is dat er ook in Lozer - tegen de grens met Ouwegem en Nazareth - ooit een taveerne was met dezelfde naam. En des te merkwaardiger is dat het eveneens een versmallend hoekhuis betrof, bij de samenkomst van de Nazarethsesteenweg en de Boeregemstraat. Ook dit huis staat er nog. De laatste herbergier was Leon Van Daele. Het café was de thuisbasis van de Ouwegemse schuttersmaatschappij d’Hespe. Leon sloot de deur midden de jaren zestig.

De vroegere estaminet ‘De rechte man’ te Lozer aan het vroegere gemeentelijke grenspunt van Nazareth, Ouwegem en Lozer-Kruishoutem. Vooraan aan de linkerkant van de Boeregemstraat is Nazareth. Verderop links van de Boeregemstraat kom je in Ouwegem. Het vroegere café en de Nazarethsesteenweg bevinden zich op grondgebied Lozer (foto Edwin De Borggraeve maart 2021).

We gaan naar Dentergem. Eén van de dorpstapperijen aldaar heette van 1905 tot 1914 ‘In den rechte man’ en bevond zich - jawel - ook al op de hoek van twee straten, zij het dat hier de zijweg (nu nog steeds) bijna loodrecht op de hoofdbaan uitgaf. In Kruishoutem en in Lozer is de invalshoek van de twee samenkomende straten veel kleiner dan 90°, reden waarom de beide cafés in een versmallende spievorm werden opgetrokken.

   

Foto links: de Wontergemstraat in Dentergem. Het hoekhuis rechts is estaminet ‘In den rechte man’. Foto rechts: detail (fotoarchief Eric Bekaert).

Ook in Dentergem kon men de herkomst van deze herbergnaam niet duiden. Misschien bedoelden de caféhouders ermee dat ze hun métier volgens ‘de regels van de kunst’ uitoefenden, m.a.w. dat ze aan hun toog de rechte man op de rechte plaats waren. Of dat ze recht in hun schoenen stonden én recht door zee gingen, wat dan zou stroken met het volksverhaal over de herberg in Kruishoutem. Of de bezoekers van hun etablissement ook rechte mannen waren, kan worden betwijfeld. Bij het buitengaan waren velen van hen waarschijnlijk eerder schuinmarcheerders geworden, letterlijk dan …

Indien een lezer info heeft over deze toch wel merkwaardige herbergbenaming, wil contact opnemen met: Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken..

Info bij:

• Raoul De Bel, Rudy Gheysens en Guy Van Houtte
• www.inventaris.onroerenderfgoed.be/erfgoedobjecten/74354
• www.collectie-davygoedertier.blogspot.com/2018/02/schuttersverenigingen-uit-gavere.html, ga naar ‘Kruisem’.
• www.nieuwsblad.be/cnt/bleva_20120224_002