Welkom!

Confrontaties tussen de sterke arm der wet en dieven kunnen uit de hand lopen, zeker als de flikken zelf het slachtoffer dreigen te worden van een overval, zoals 115 jaar geleden te: “Cruyshoutem - In den muil van den wolf geloopen - Twee gendarmen van de brigade van Cruyshoutem keerden per velo naar hunne kazerne terug wanneer zij op eene afgelegen plaats van Olsene, zij plots door acht gemaskerde kerels werden overvallen, die in de duisternis hunne geweren en kepi’s niet hadden gezien. De bandieten die de aankomenden voor wandelaars namen, waren niet weinig verbaasd op kolfslagen te worden onthaald. Daar de aanvallers hunne messen trokken, schoten de gendarmen hunne karabijn in de lucht af, waarop de baanstroopers op de vlucht gingen. Twee hunner zijn kunnen ingehaald worden en hebben hunne medeplichtigen verklikt.” (Het Laatste Nieuws - 4 oktober 1905).

Corona maakte dit jaar veel onmogelijk. Ook Hultheim werd gehinderd in zijn voornemens. Geen Open Monumentendag. Geen activiteit met een gerenommeerde spreker. Ook de traditionele voorstelling van ons jaarboek in CC De Mastbloem zal niet kunnen doorgaan … maar het jaarboek zelf komt er wel degelijk. Het betreft intussen trouwens de 19^de editie, die begin december op digitale wijze zal gepresenteerd worden. U leest het goed: Hultheim goes digital !

Het jaarboek 2020 telt weer tal van interessante bijdrages (artikels onder voorbehoud), o.a.:

• over de archeologische vondsten in het centrum van Kruishoutem,
• over hoe in 1958 de Nobelprijs via Kruishoutem bijna in Huise terechtkwam,
• over een soldaat van Napoleon die op een tropisch eiland terechtkwam,
• over Kruishoutemse boeren die doorploegden zonder om te zien,
• over hoe Lozer 110 jaar lang de pers haalde,
• over kleurrijke kazuifels die kwijnen in kasten van Kruishoutemse kerken,
• over een varkensslachting die een eeuw later door het oog van Carl fotografisch werd geanalyseerd,
• over Leo en Deo, 
• over een Wannegemse priester-kunstenaar die een eeuw geleden werd geboren,
• over Franzie Mulders die Mantie Smet een hak zette in de Vuelta van 1960,
• enz …

De voorverkoop start binnenkort. U wordt op de hoogte gehouden via website, facebook en de flyer die traditioneel in alle brievenbussen van Kruishoutem, de Marolle, Lozer, Nokere, Wannegem en Lede wordt gedeponeerd in de tweede helft van oktober. U koopt en leest toch ook lekker heemkundig-lokaal ?

Tijdens de Eerste Wereldoorlog lag Kruishoutem in het hinterland van de krijgsverrichtingen die zich aan de IJzer afspeelden.  De regio onderging de dwingelandij van de Duitse bezetter. Les boches eisten zowat alles op wat hen ten dienste kon zijn: voeding, paarden, stro, hooi, netels, hout en kolen, meubelen, matrassen, fietsen, rubberbanden, enz ... Alle aspecten van het voedselcircuit werden gecontroleerd. De bezetter bepaalde wat en hoeveel er mocht gezaaid of geplant worden. De opbrengsten van de boeren werden aangeslagen. De opeisingen kwamen van de Kommandatur binnen bij het gemeentebestuur dat sofort voor de uitvoering moest zorgen. 

105 jaar geleden: “Cruyshautem - De verdeeling der granen heeft voor de gemeente plaats gehad. Cruyshautem alleen moet één millioen vijf honderd duizend kilo ter beschikking van de Duitsche overheid houden.” (Het Volk - 25 september 1915). Die winter werd er te Kruishoutem met knarsende tanden gekauwd op karige korsten brood.

Zie ook en lees bij: GHEYSENS Rudy, Het dagelijkse leven in Kruishoutem tijdens de Eerste Werelddoorlog, jaarboek Hultheim 2015, p.172-188.

De liberale Wet Van Humbeeck verplicht in 1879 de Belgische gemeenten om officieel onderwijs te organiseren en beknot het vrij onderwijsnet. De wet heeft een averechts effect; onmiddellijk worden katholieke scholen bijgebouwd of ingericht, o.a. in Lozer, Kruishoutem en in Nokere. 

Te Nokere wordt de situatie de jaren nadien trouwens aardig gecompliceerd. Vanaf 1879 wordt voor jongens en meisjes vrij onderwijs georganiseerd in het nieuwe schoolgebouw ‘boven de berg’, nu nog steeds de locatie van de actuele school (zie foto links d.d. 2012).

De vroegere gemeentelijke jongensschool d.d. 1868 (nu: zaal Nocra - zie foto rechts, bij renovatie in 2006) komt leeg te staan. Om in orde zijn met de liberale wet stelt het gemeentebestuur in 1880 Emile Lamont daar aan als onderwijzer voor de officiële school. Veel werk heeft hij er niet; zijn schoolbanken blijven leeg tot het schooljaar 1883-1884. Dan kan hij zich 'verheugen' in 3 leerlingen. Boven de berg volgen intussen maar liefst 264 kinderen - jongens en meisjes - les in de katholieke school. Na dat schooljaar wordt Lamont op non-actief geplaatst en verhuizen de jongens weer naar de ‘Nocra’, die nu als ‘vrije gemeentelijke’ school door het gemeentebestuur wordt betoelaagd.

           Foto’s Edwin De Borggraeve

Op 30 september 1885 krijgt Emile Lamont zijn ontslag uit de enkel nog op papier bestaande, officiële gemeenteschool. Dit haalt de pers, nu 135 jaar geleden: “Loopende nieuws - Te Nokere, ze vragen daar wel een onderwijzer, maar ’t is voor een school die sedert 1879 quasi-leeg stond … Wie zou zulke plaats willen bekleeden?” (De Werkman - 25 september 1885). Toch wordt een opvolger gevonden, ene Livinus Verbeke uit Wielsbeke, die ook al weinig tot geen leerlingen zal hebben. Pas in 1899 zal de officiële school te Nokere worden afgeschaft … maar niet voordat in 1896 meester Verbeke nog aardig wat keet heeft geschopt met de organisatie van de allereerste betoging die Nokere ooit heeft gekend. Zie: https://www.hultheim.be/index.php/publicaties/andere-publicaties/173-kroniek-van-een-dorpsschool-raf-dhondt.

Zie ook en lees bij:

• DHONDT Raf, Kroniek van een dorpsschool, 125 jaar vrije katholieke school Nokere, uitgave in eigen beheer, 2005.
• DE BORGGRAEVE Edwin, Nokere: dorp van betogingen, Kruishoutemse Kronieken, 2019, p.53-54.