Welkom!

Onder de klinkende titel ‘Het Banditisme in ons Land’  gaf de krant De Poperinghenaar  op 11 april 1944 - nu 75 jaar geleden - een overzicht van een resem overvallen, moorden, aanslagen en ontvoeringen. Om de tijdsgeest te kaderen: Wereldoorlog II was nog aan de gang, 2 weken later werd de eerste editie van Nokere Koerse verreden, 2 maanden later landden de geallieerden op de stranden van Normandië, 5 maanden later werd onze regio bevrijd. Maar het voorjaar van 1944 was onrustig. De bevolking kreunde onder de bezetting, wit en zwart namen het recht in eigen handen, aanslagen en diefstallen waren schering en inslag. 

Postkantoren waren minder beveiligd dan banken, stockeerden baar geld en hadden nog geen plofkoffers. Het overmijdelijke gebeurde: “Twee bandieten overvielen het postkantoor te Eine waar zij zich meester wisten te maken van 15.000 fr. Vervolgens trokken zij naar Wannegem-Lede waar zij eveneens in het postkantoor 5.000 fr. bemachtigden. Te Ooike wilden zij den bevoorradingsdienst overvallen maar werden er door de bedienden op de vlucht gedreven. Vervolgens wilden zij hetzelfde beproeven te Mooregem maar hier werden zij in bedwang gehouden tot de intusschen verwittigde rijkswacht, die hen op de hielen zat, konden aanhouden.” (De Poperinghenaar - 11.04.1944). In dezelfde krantenrubriek kwamen nog maar liefst 11 andere postovervallen voor (waarvan op één na allemaal in Wallonië), 11 moorden, 3 aanslagen en 1 ontvoering ...

(copyright LAMIROY Marc en BONTE Magda, Wannegem-Lede. Dorp van stilte, uitgave Vereniging voor Vreemdelingenverkeer en Monumentenzorg vzw, Oudenaarde 1984)

Het postkantoortje van Wannegem-Lede was er in 1908 gekomen dank zij baron Jean-Baptiste XIII de Ghellinck d’Elseghem (1827-1927) (zie: https://www.hultheim.be/index.php/kruishoutem/krasse-kruishoutemnaren/460-jean-baptiste-xiii-de-ghellinck-d-elseghem-1867-1927). Facteur Boudewijn De Temmerman stempelde op 31 mei 1983 de laatste brieven af. De dag erop ging hij met pensioen en sloot het postkantoor voorgoed de deur.

Vrouwe Justitia draagt een blinddoek, heeft een weegschaal in de ene en een zwaard in de andere hand. De blinddoek staat voor objectieve rechtspraak zonder aanzien des persoons. De weegschaal stelt de zorgvuldige afweging van argumenten, omstandigheden, bewijzen en getuigenissen voor. Het zwaard staat voor het vonnis dat wordt uitgesproken. Maar somtijds kan een vonnis of een arrest bij de rechtsonderhorige de indruk wekken dat de blinddoek de bovenhand heeft gekregen op de weegschaal.

Wat te denken bijvoorbeeld van het hierna in de pers besproken vonnis van de correctionele rechtbank te Gent van 165 jaar geleden ? In het besef dat halverwege de 19^de eeuw Vlaanderen een achtergesteld gebied was met armoede, hongersnood en (kinder)sterfte, komen de uitgesproken straffen naar hedendaagse normen hard over, temeer omdat het kinderen waren die terechtstonden.

“Juridische kroniek - De correctionele rechtbank van deze stad heeft tijdens zijn zitting van de 8^ste van deze maand de hierna vermelde personen veroordeeld : Jean-Baptiste Meersman, 17 jaar, geboren te Nockere en verblijvend te Cruyshautem, Vital Ketels, 16 jaar, geboren te Cruyshautem, Camille Savyn, 14 jaar, geboren te Cruyshautem, alle drie zonder beroep, verblijvend te Cruyshautem, Charles De Buck, 15 jaar, geboren te Deerlijk en Fréderick De Buck, 11 jaar, geboren te Anseghem, alle twee ook zonder beroep en verblijvend te Anseghem, de eerste tot 18 maanden gevangenis, de tweede tot 13 maanden gevangenis, de derde, vierde en vijfde, elk tot 3 jaar gevangenis, allen veroordeeld wegens inbraak en diefstal van vlees te Gent, op 23 maart.” (eigen vertaling uit Le Messager de Gand, 10 april 1854).

Nokerdorpstraat, Huisepontweg, Lededorp, Wannegemdorp, Kouterstraat, Herlegemstraat ... Kruishoutem heeft verscheidene kasseistroken die gefundenes fressen zijn voor de Vlaamse wielerklassiekers.  De Ronde van Vlaanderen, Kuurne-Brussel-Kuurne, E3 Prijs Harelbeke, Dwars door Vlaanderen en last but not least uiteraard Danilith Nokere Koerse sturen de profrenners vaak over de Kersoutemse kinderkopjes (‘the Cruyshautem cobblestones’).

Links de renners over de kasseien van de Huisepontweg te Wannegem-Lede tijdens de Ronde van Vlaanderen 2009 (foto Edwin De Borggraeve). Rechts de Nokeredorpstraat in 1993. Het jaar nadien werd de weg opnieuw geplaveid (zie ook : https://www.hultheim.be/index.php/kruishoutem/uit-de-oude-doos/229-1994-nokere) (foto Oscar Pauwels)

Reeds ten tijde van de Romeinen werden in de regio heirbanen met stenen aangelegd. In de Vlaamse Ardennen gebruikten ze daarvoor plaatselijke steensoorten, zoals kiezelzandstenen, kwartszandstenen en silexkeien. Pas tijdens het  bewind van de Oostenrijkse keizerin Maria Theresia (van 1740 tot 1780) werden buiten de steden de eerste stenen wegen aangelegd. Het gesteente werd aangeleverd door de porfiergroeven van Quenast en Lessines. Het porfier bepaalt de grijsachtige kleur van de Vlaamse kalsijdes. Ook Noorse en Zweedse graniet werd gebruikt, alsook (in mindere mate) Balegemse witsteen. Later werden de kasseien verdrongen door macadam, tarmac, asfalt en fluisterbeton.

Dat de Vlaamse aarden plattelandsweggetjes ooit hun eerste verharding kregen met kasseien blijkt zo nu en dan, wanneer wegeniswerken ons een tijdelijke inkijk geven op de letterlijk toegedekte geschiedenis van ons wegenpatrimonium. Zo toonden de recente herstellingen van de Donkerstraat te Kruishoutem aan dat de eerste grondlaag er één was van kasseien, vooraleer deze verdwenen onder het asfalt. Balegemse kasseien zijn beige-crèmekleurig met hier en daar accenten van licht oker, en zijn onregelmatig van vorm en formaat, zodat ze absoluut niet lijken op de klassieke kinderkopjes. Ze worden daarom in zgn. ‘wildverband’ geplaatst, wat in de Donkerstraat toch wel een eufemisme was voor ‘schots en scheef’.

Info bij: VAN DER LINDEN Geert, Kasseiwegen in de Vlaamse Ardennen. Zeldzaam edelgesteente, Monumenten & Landschappen 13/2, maart-april 1994, p.8-23.

Daar is de lente, daar is de zon. Bijna, maar ik denk dat ze weldra zal komen. De Fallus Impudicis staat al in bloei en de blaadjes krijgen bo-omen. Een ideale tijd - kortom - voor a walk through the park. Helaas kan dit niet in dat van het kasteel van Wannegem-Lede. Weten jullie trouwens dat dit kasteelpark ooit een internationaal vermaard voorbeeld van 19^de eeuwse tuinarchitectuur was ?

De landschapstuin ontstond in de 18^de eeuw in Engeland en maakte gebruik van natuurlijke glooiingen en waterpartijen in het landschap. In de 19^de eeuw maakte deze tuinstijl ook furore op het vasteland onder invloed van de Franse filosoof Jean-Jacques Rousseau. Volgens hem moest de mens terugkeren naar zijn natuurlijke staat. In de tuinarchitectuur vertaalde dit zich in de verwerping van de formele Franse tuin en een voorkeur voor natuurlijk aanvoelende parken, een tendens waarop kasteelheer Alphonse Baut de Rasmon (1756-1833) (zie: https://www.hultheim.be/index.php/kruishoutem/krasse-kruishoutemnaren/6-alphonse-baut-de-rasmon-1756-1833) nadrukkelijk inspeelde op de heuvelrij tussen Wannegem en Lede.

                                                                                                 (foto copyright Facebook Wannegem Feest)

Zeer belangrijk in het kasteelpark van Wannegem-Lede was het idee van grenzenloosheid. Boompartijen ontrokken ofwel het omgevende landschap aan het oog om 'lelijke' vergezichten te verbergen, ofwel lieten ze openingen, zodat de omliggende weiden en landerijen het verlengde werden van het park. De weg van Wannegem naar Lede tussen park en grote vijver was in die optiek geen begrenzing van,  maar juist een element in het park, waartoe ook de vijver met het eilandtempeltje behoorde. Parkmonumenten als deze tholos (zie: https://www.hultheim.be/index.php/kruishoutem/kruishoutemse-curiosa/45-het-eilandtempeltje-wannegem-ledestraat-wannegem-lede) droegen bij tot het ideaalbeeld van een utopische wereld, het dromerige doel van Alphonse Baut de Rasmon (tekst op basis van tekst Chris Bogaert en Kathleen Lanclus op website Inventaris Onroerend Erfgoed).