Welkom!

Met bomen omzoomde dreven werden aangelegd vanaf de 17^de eeuw. Veel gebruikte bomensoorten waren beuk, eik, plataan, linde en populier. Ze vervulden een tuinarchitecturele rol omheen een kasteeldomein waarbij ze een effect van symmetrie en perspectief beoogden. Ze beklemtoonden het belang van het adellijke domein ten aanzien van en in de naaste omgeving.

Dit is zeker het geval te Lozer. De kasteeldreef die het kasteel della Faille d’Huysse verbindt met de kerk is zelfs omzoomd met een dubbele rij beuken. Enkel aanzienlijke adellijke geslachten mochten dit doen. De dubbele rij stond symbool voor hun status en macht. Dergelijke dreven waren doorgaans voorbehouden voor de kasteelbewoners en hun gasten. Terwijl de hooggeplaatste personaliteiten in een koets over de hoofdweg hobbelden, moesten personeel en omwonenden over de zijwegels tussen de dubbele bomenrijen lopen, oplettend natuurlijk dat ze niet struikelden over de boomwortels.

Indien u meent dat de dreef te Lozer werd aangelegd om een link te leggen tussen kasteel en kerk, dan heeft u het verkeerd voor. Reeds op de kaarten Villaret (circa 1745) en Ferraris (circa 1775) wordt de dreef aangegeven. De kerk werd in 1845 opgetrokken. En pas in het laatste kwart van de 19de eeuw ontwikkelde zich de dorspkern.

Links: detail van Kaart Villaret (1745) met centraal onderaan het château de Huysse en met erboven de kasteeldreef in noordoostelijke richting naar waar later Lozerdorp zich zou ontwikkelen. U merkt in 1745 aan het (nu nog bestaande) vijfwegenpunt geen kerk en amper een paar huizen in een bosrijke omgeving. Rechts: de dreef in de winter van 2021 met aan elke kant een dubbele rij beuken, geschranst aangeplant (foto Edwin De Borggraeve).

De huidige dreef bestaat uit vier beukenrijen, twee links en twee rechts van de onverharde weg. De onderlinge afstand tussen de bomen in de rijen zelf bedraagt ongeveer 11 meter. De plantafstand tussen de dubbele bomenrijen is 4 meter, de bomen zijn geschrankt aangeplant. De twee middelste rijen langs de toegangsweg staan 9 meter uit elkaar.

Rechtover herberg ‘de Marolle’ aan de Deinsesteenweg staat één van de mooiste (want één van de enige) art deco woningen van Kruishoutem.

(foto Edwin De Borggraeve)

De Zusters van de Heilige Franciscus van Assisi met moederhuis te Opbrakel hadden vanaf 1839 in het centrum van Kruishoutem - meer specifiek in de Brugstraat in de buurt waar nu het European Cartoon Center is gevestigd - een zorgcomplex met klooster, school, pensionaat en ouderlingentehuis opgericht. 40 jaar later - in 1879 - startten ze met onderwijs op de Marolle, eerst op de bovenverdieping van een café. Het jaar nadien werd een schooltje gebouwd met uitbreidingen in 1900 en 1902, dank zij schenkingen van Eulalie Van der Donckt (1823-1907), dochter van burgemeester Theodoor en echtgenote van volksvertegenwoordiger Philippe De Kepper (1821-1897). Het echtpaar was in 1897 ook reeds financieel tussengekomen bij de bouw van de vrije lagere school (de latere ‘Patronage’) in de Hoogstraat en wordt nu nog herinnerd door de benaming van het nieuwe Parochiale Centrum ‘De Kepper’ dat in februari 2019 opende.

Dagelijks trokken de zusters van de Brugstraat naar de Marolle heen en weer om er onderwijs te geven, een dagelijkse voettocht van 6km. In 1930 kwam er een einde aan dit ongemak. Luttele jaren nadat de Paters Passionisten in de onmiddellijke buurt de Sint-Gabriëlkerk (1926) en klooster (1927) hadden laten bouwen, richtten de Zusters van Opbrakel links van hun school een kloosterwoning op en konden vier nonnen er hun intrek nemen. De Zusters en de Paters leefden op de Marolle in een wederzijdse verstandhouding. Elk speelde zijn rol; de Zusters verzorgden het vrij onderwijs en de Paters de zielenzorg in de brede zin van het woord. 

Foto links: de zijgevel van het vroegere klooster met onder de oculus (latijn voor ‘oog’ - een cirkelvormige opening of raam) twee engelen in baksteenreliëf met natuurstenen hoofdjes. Foto rechts: de voordeur met de letters S en F op de pijlers (foto’s Edwin De Borggraeve).

Nadat de zusters het klooster hadden verlaten, werd het gekocht door meubelmaker Vande Moortele, die er ook zijn werkatelier onderbracht. In het begin van deze eeuw werd het door de actuele bewoners gerenoveerd. De aandachtige toeschouwer merkt in de kunstig versierde deurpijlers de initialen S en F van Sint-Franciscus, de patroonheilige van de zusterorde. Het schoolgebouw rechts van de art deco woning ging recentelijk tegen de vlakte voor een appartementencomplex.

Stel u voor: u ontvangt bezoek in huis (uiteraard met respect voor de coronaregels). Hoe gaat dit in zijn werk? Uw gasten komen binnen en vegen hun vuile schoenzolen af op een mat binnen in uw inkomhal. Dit gebeuren is een gevolg van een architecturaal-historische blunder, waardoor het vuil nu letterlijk binnen in huis wordt gebracht.

Vroeger werd dit probleem buiten opgelost, zoals we nu nog her en der kunnen opmerken bij kerken en voorname huizen. Naast de ingangsdeur werden in de muur of op de bestrating schraapijzers, in de volksmond ook wel ‘kloefijzers’, aangebracht. Aan deze ijzers konden de bezoekers modder, smurrie en sneeuw van hun schoenzolen of klompen afschrapen.

Hiervan treffen we nu nog voorbeelden aan in Kruishoutem, zoals aan de inkomdeur van de Sint-Dionysiuskerk van Lede, waar er zelfs aan beide kanten een ijzer werd ingemetst in de voorgevel, links waarschijnlijk voor het vrouwvolk en rechts voor het mannevolk. Ook de pastoors van de Sint-Eligiuskerk te Kruishoutem en van de OL Vrouw van Bijstandkerk te Lozer konden bij de ingangsdeur van de sacristie hun schoenzolen fatsoeneren. Schraapijzers werden ook, maar dan met meer decorum geïntegreerd in de voorgevels van herenhuizen, zoals blijkt uit de foto van huis nr.11 in de Churchillstraat te Kruishoutem.

 
Foto links: Sint-Dionysiuskerk te Lede met de kloefijzers links én rechts van de ingangsdeur (foto Edwin De Borggraeve). Foto rechts: het kunstig ingewerkte schraapijzer in de woning Churchillstraat nr.11 te Kruishoutem (foto Raoul De Bel).

Foto links: kloefijzer ingewerkt in de zijkant van het trapje naar de sacristie van de Sint-Eligiuskerk te Kruishoutem. Foto rechts: kloefijzer rechts van de sacristiedeur, ingewerkt in de muur van de OL Vrouw van Bijstandkerk te Lozer (foto’s Edwin De Borggraeve).

Hultheim doet een warme oproep aan architecten om opnieuw aandacht te schenken aan deze toch wel ondoordacht verloren gegane bouwkundige optimalisatie. Intussen moeten immers zowel overheden als particulieren zelf noodgedwongen voor buitenoplossingen zorgen, zoals blijkt uit de foto’s hieronder.

  
Foto links: modern alternatief met zelfs mogelijkheid tot reiniging van de zijkanten van de schoenen op het buitenbordes van het gemeentehuis te Kruishoutem (foto Raoul De Bel op 3 maart 2021). Foto rechts: moderne schraapijzermat aan voordeur van woning Lindeknokstraat nr. 31 te Nokere (foto Edwin De Borggraeve).

In 1978 gaf het plaatselijke Willemsfonds met een cartoontentoonstelling extra pigment aan de Gulden Eifeesten. Initiatiefnemer was Rudy Gheysens, nu nog steeds voorzitter van het ECC (European Cartoon Center). Hultheim vroeg hem waar hij het idee haalde voor cartoons, een artistiek genre dat toen zeker nog niet 'in' was; de doorsnee Vlaming kende hoogstens ‘Zoek de muis’ van Buth in dagblad ‘Het Volk’ tijdens de Tour de France.

Rudy’s antwoord: “Mijn vrouw gaf in 1978 les in een wijkschooltje in Deinze en de kleuteronderwijzeres daar was de toenmalige echtgenote van Jacques Moeraert (de cartoonist ZAK). Hij gaf mij de tip een tentoonstelling met cartoons te organiseren ter gelegenheid van de Eifeesten. Tentoonstellingen van schilderijen en beeldhouwwerk zag je overal. Cartoons in “levende lijve” had nog niemand in Kruishoutem gezien. Dit ging door in de bank (het toenmalige Landbouwkrediet) naast café Casino in een oude smisse. We kregen heel wat kritiek. De tijdsgeest was anders. Het medium was eerder onbekend (de reële tekeningen toch), de tekenaars waren eerder onbekend, al waren er originelen bij van Gal, Picha, Zak, Pirana, Royer en vele anderen, en sommige cartoons waren nogal “aangebrand” voor het Kruishoutemse publiek (al keken ze er graag naar). Daarna ging de wedstrijd om de 2 jaar door en hebben we waarschijnlijk alle bruikbare locaties in Kruishoutem aangedaan (sporthal, refter gemeenteschool, zaaltje ASLK (nu C&S Optiek), de Schoenenfabriek om uiteindelijk onze eigen “vaste” stek te hebben. En de rest is historie.”.

Een historie om U tegen te zeggen. Vanaf 1981 - nu 40 jaar geleden - werd de wedstrijd opengesteld voor deelnemers uit alle Europese landen. De Euro-Kartoenale was m.a.w. een feit. Het tweejaarlijkse event heeft trouwens intussen de Europese grenzen al lang overschreden. Een volgende mijlpaal was de opening in 2007 van de ‘eigen vaste stek’, een belevings- en ontmoetingsmuseum - het European Cartoon Center - in Kruishoutem. Driemaandelijks worden er nieuwe cartoon- en karikatuurexhibities opgezet. Het ECC is meer dan een bezoek waard. Door corona moet u reserveren. Zie: www.ecc-kruishoutem.be/praktisch.html.

Ondanks COVID19 gaat dit jaar de Euro-Kartoenale wedstrijd wel degelijk door. Het is de 23^ste editie. Opening en prijsuitreiking zijn voorzien voor Paaszaterdag 3 april via digitale live uitzending. De exhibitie loopt vervolgens van 4 april tot 25 juni 2021. Dit uiteraard onder voorbehoud van coronabeperkingen. Het ECC-bestuur houdt u op de hoogte via o.a.: www.ecc-kruishoutem.be.